تاریخچه تاسیس روابط عمومی در ایران و تاسیس دانشکده علوم ارتباطات
شیوه نـوین روابط عمومی در ایـران با ملی شدن صنعت نفت هـمزمان است ، سپـس وزارتخــانه ها و سازمانـهای زیادی به منظور نشر اخـبار و ارائه عملـکرد انجـام شده و ارتباط مردمـی و تسلط برافکار عمومی و ایجاد ارتباط با رسانه های همگانی نیاز خود را در این زمینه احساس کرده و روابط عمومی را به شکل نخستین آن آغاز کردند.
نخستین روابط عمومی در ایران به طور رسـمی در مرداد ماه سال 1332 شمسی در شرکت سابق نفت ایران آغاز به کار کرد واولین گردانندگان آن دکتر نطقی استاد علوم ارتباطات و شاعر ونویسنده معاصر مرحوم ابوالقاسم حالت بودند که بعدا استاد ابوالفضل مرعشی نیز به این جمع پیوست .
در بسیاری از سازمانها و ادارات تا سال 1345 اداراتی به نام تبلیغات و انتشارات و یا انتشارات و اطلاعات فعالیت می کردند که از این تاریخ به بعد نام این ادارات به روابط عمومی تغییرکرد.در سـال 1345 مسئولان شرکت ملی نفـت ایران ، موسسه مطبـوعاتی کیـهان ، دانشگاه تهران و وزارت اطلاعات و جهانگردی وقت به فکر تاسیـس یک مرکز آموزش عالی برای رشته روابط عمومی افتادند .
این مرکز یک سال بعد افتتاح شد و بیش از صد نفر دانشجو از میان فارغ التحصیلان دوره دبیـرستان را جهت تحصیل در دوره لیسانس روابط عمومی پذیرفت این مرکز درآغاز نام مؤسسه عالی مطبوعات و روابط عمومی را برای خود برگزید .
این مؤسسه پس ازچندی نام ( مؤسسه علوم ارتباطات اجتماعی ) را به خود گرفت و بعدها به ( دانشکده علوم ارتباطات اجتماعی ) تغییرنام داد و تا سال 1358 به فعالیت مشغول بود . درطول 13 سال فعالیت این دانشکده نزدیک به هزار نفر موفق به اخذ مدرک لیسانس روابط عمومی از آن شدند .
روابط عمومی از نگاه مقام معظم رهبری
فکر اینکه برادران یک بخش مشابه در ارگانهای کشور را مثل روابط عمومیها گردهم آوردند فکر خوبی است. ما در نظام خود احتیاج به یک انسجام حقیقی از هر طریق ممکن داریم یکی از طرق هم همین است که عرف روابط عمومی در وزارتخانهها همگون و همنوا شود. حداقل فایده این کار بهرهگیری از تجربیات یکدیگر است. در مورد خود روابط عمومی، برادران شاغل این کار به شأن و مسئولیت کار واقف هستند به خصوص در این ایام که با مسئولان کشور تماس گرفتند و نقطهنظرها روشن شده است. روابط عمومیها میدانند کارشان چیست و چه توقعی از آنها میرود. شاید کار روابط عمومیها را بتوان به عنوان رابط بین دستگاهها و مردم ملاحظه کرد.
روابط عمومیها باید ببینند خلایی که وجود آنها را ضروری کرده است چیست. عشق به خدمتگاهی در برخی از افراد و دستگاهها موجب میشود که قلمرو وسیعتری را برای کار خود جستوجو کنند و در نتیجه تداخل بخشهای مختلف پیش میآید. جای خالی روابط عمومیها باید روشن شود و باید روشن شود منظور از رابطه با مردم چیست. یعنی مردم باید از ما چه چیزهایی بدانند.
بعضی معتقدند که روابط عمومیها بایستی حقیقت مطلب در مورد دستگاهها را بیان کنند زیرا مردم انتظار و توقع دارند که همه واقعیتها را بشنوند. بعضی هم عقیده دارند علاوه بر گفتن این حقیقت باید نظر مردم نسبت به آن وزارتخانه نیز مشخص و منعکس شود. عدهای میگویند تنها چیزهای امیدبخش را باید به مردم گفت و مطالب یأسآفرین را نباید ارایه داد.
روابط عمومیها باید روش خود را از بین این سلیقهها انتخاب کنند. به نظر من شما باید مشخص کنید انتظار مردم و دستگاهها از شما چیست. باید با مردم صادقانه رفتار شود و با زبان فریب با آنها رفتار نشود. مهمترین ممیزه جمهوری اسلامی ایران در بخش تشکیلات این است که مردم، مسئولان را از خود میدانسته و توقع غیرواقعی شنیدن و حرف سست شنیدن را ندارند. آنان حرف صادقانه میخواهند.
==================
شرح وظایف روابط عمومی
مهمترین وظیفه روابط عمومی، شناخت افکار عمومی و نفوذ در آن برای جلب رضایت افکارعمومی نسبت به سازمان است که هم در درون سازمان و هم در بیرون از سازمان دنبال میشود.بیتردید، این وظیفه در قالب مجموعهای از فعالیتهای ارتباطی صورت میگیرد که میتوان آنها را تحتعناوین ارتباطات، امور فرهنگی و نمایشگاهها، انتشارات، سنجش افکار و پژوهش و برنامهریزیدستهبندی کرد. که در زیر به تشریح این وظایف میپردازیم.
ارتباطات
- سیاستگذاری، برنامهریزی و کاربرد شیوهها و برنامههای مناسب برای انعکاس اهداف، سیاستها،فعالیتها، برنامهها و مواضع سازمان به مخاطبان، رسانهها و جامعه.
- گردآوری، جمعبندی و تحلیل نظرها و دیدگاههای مردم، نخبگان و رسانهها در زمینه فعالیتهایسازمان و ارائه آن به مدیریت.
- تلاش برای تقویت هرچه بیشتر روحیه تفاهم بین کارکنان و مدیران و همیت سازمانی و زمینهسازیبرای برقراری ارتباطات بین آنان.
اعلان مواضع سازمان:
- عضویت و شرکت در جلسههای مهم سازمان به منظور آگاهی از سیاستها، خطمشیها، برنامهها وروند فعالیتها و نیز آگاهی از نتایج سایر نشستها و گردهماییها و جلسهها.
- تدوین \"تقویم جامع ارتباطات سازمانی\"در قالب ملاقاتها و بازدیدهای مسئولان سازمان باشخصیتهای حقیقی و حقوقی، کارکنان و اقشار مختلف مردم با هدف تداوم و گسترش اصولی وتلطیف روابط و تنظیم افکار عمومی.
- تدارک تمهیدات و اقدامات لازم برای راهنمایی ارباب رجوع و تسهیل دسترسی به مراکز و مسئولانسازمان.
- برنامهریزی و اطلاعرسانی به مردم درباره عملکرد سازمان به انگیزه تنویر افکار عمومی.
- تدوین برنامه سالانه مصاحبههای مسئولان سازمان با مطبوعات، متناسب با اولویتهای سازمانی ونیازهای افکار عمومی.
- تهیه و تنظیم اطلاعات پایهای از سازمان برای ارائه به مراجعان و میهمانان سازمان به زبانهای مختلف.
- ایجاد ارتباط احسن با مطبوعات، رادیو، تلویزیون و خبرگزاریها و بهرهبرداری بهینه از آنها برایاطلاعرسانی به مردم.
امور فرهنگی و نمایشگاهها
- مشارکت در برگزاری سمینارها و گردهمایی تخصصی و عمومی سازمان.
- پوشش تبلیغی ساختمانها و فضاهای عمومی سازمان در گرامیداشت ایام و مناسبتهای ویژه.
- تدوین و اجرای طرح جامع تبلیغات برای فضاسازی فرهنگی - تبلیغی در ساختمانها و محوطهها.
- مدیریت نمایشگاهها (سالانه، دایمی و ...) در خارج و داخل سازمان.
- طراحی و تولید هدایای تبلیغاتی برای اهدا به مخاطبان (متناسب با سلایق و علایق قشرها).
- تهیه، تدوین و اجرای تقویم مراسم داخل سازمان.
- راهاندازی و اداره موزه و اتاق انتظارات سازمان.
- تولید و سفارش ساخت آگهیهای تلویزیونی و فیلمهای مورد نیاز برای تبلیغ عملکرد و مستندسازیسازمان.
انتشارات
- تدوین کتب، جزوهها و تهیه مواد انتشاراتی به منظور معرفی سازمان.
- گردآوری و نشر اطلاعات و اخبار و گزارشهای مربوط به سیاستها، فعالیتها، طرحها و برنامهها; باشیوهها و قالبهای مؤثر و مناسب.
- تدوین و انتشار خلاصه عملکرد سالانه سازمان برای ارائه به افکار عمومی.
- انتشار نشریه داخلی و برون سازمانی سازمان.
سنجش افکار
- تهیه گزارشهای تحلیلی ادواری (ماهانه/فصلی/سالانه) از افکار عمومی داخل و خارج از سازمان برایارائه به مدیریت.
- نقد و بررسی بازتاب فعالیتهای سازمان در نظر اقشار مردم بویژه نخبگان، رسانهها و دستگاهها از یکسوو مدیران و کارکنان از سوی دیگر و ارائه گزارش آن به مدیریت.
- سنجش افکار عمومی درون سازمانی به منظور بازیابی مسائل و ارائه راهکارهای مناسب به مدیریت.
- طراحی و اجرای نظام گردآوری پیشنهادهای کارکنان به منظور ترغیب کارکنان به مشارکت هرچهمؤثرتر در بهبود جریان امور سازمان.
پژوهش و برنامهریزی
- تهیه گزارشهای عملکرد دورهای از فعالیتهای روابط عمومی.
- نوآوری، خلاقیت و طراحی فعالیتهای جدید در قلمرو وظایف روابط عمومی.
- نظارت و ارزیابی فعالیتها و اعمال نتایج حاصل در برنامهها و فعالیتهای آتی.
- طراحی و برنامهریزی برای ارتقاء کلیه اموری که به رشد کمی و کیفی ارتباط و همدلی بین سازمان ومردم و دستگاهها و مدیران و کارکنان با یکدیگر بیانجامد.
================
جایگاه سازمانی روابط عمومی
روابط عمومی زمانی میتواند نقش راهبردی خود را در سازمان ایفا کند که در تشکیلات سازمانجایگاه مناسبی داشته باشد.
در بسیاری از ساختارهای سازمانی، مشاهده میشود که روابط عمومی به عنوان یک واحد فرعیامور اداری یا امور خدماتی منظور شده است که در این صورت روابط عمومی نمیتواند جایگاه و نقشراهبردی داشته باشد، زیرا طبعا" شرایط احراز شغل مسئول روابط عمومی حتی از شرایط احراز شغلمدیر اداری پایینتر است.
در سازمانهایی که واحد روابط عمومی در جدول سازمانی بلافاصله زیر نظر مدیر عالی سازمان قراردارد نشان دهنده توجه به روابط عمومی به عنوان یک عنصر راهبردی است.
در بسیاری از موارد، روابط عمومی عملا نقش راهبردی خود را در سازمان ایفا نمیکند. این مشکل ازدو جهت ناشی میشود:
1. عدم اطلاع کافی مدیران ارشد از نقش و اهمیت روابط عمومی به عنوان یک عنصر کمککننده به طرحریزیهای استراتژیک و زمینهسازی تصمیمات، اجرا و ارزیابی عملکردبرنامههای راهبردی سازمان.
2. قرار ندادن افرادی با دانش و بینش و منش لازم در چنین جایگاه سازمانی که بتواند سازمان رادر اعمال مدیریت راهبردی یاری کند. در این صورت است که روابط عمومی فقط میتواندمراسم و جشنها را ترتیب دهد و پرچم به دور دیوار سازمان بزند.
توصیه متخصصان این است که اگر بخواهیم روابط عمومی نقش راهبردی در سازمان داشته باشد،لازم است ضمن در نظر گرفتن جایگاهی مناسب در ساختار سازمانی برای این واحد و شرایط احرازشغلی متناسب با مدیران ارشد سازمان، آنان را در طرحریزیهای راهبردی سازمان مستقیماً دخالتدهیم.
توصیه عمده دیگری که از لحاظ سازماندهی شده است، این که بهتر است تمام خدمات تخصصیمورد نیاز واحد روابط عمومی در داخل یک واحد سازمانی قرار گیرد و مسئولیت اصلی همه ایناقدامات به عهده مدیر روابط عمومی باشد. طبیعی است که تشکیلات سازمانی واحد روابط عموی درسازمانهای بزرگ با سازمانهای متوسط و کوچک متفاوت خواهد بود.